Beelddenken
“I'm a visual thinker, not a language-based thinker. My brain is like Google images.”
- Temple Grandin
Wat is beelddenken?
Beelddenken is een visueel-ruimtelijke, intuïtieve manier van denken. Mensen met een voorkeur voor beelddenken denken primair in beelden en gebeurtenissen, en veel minder in taal. Zij onthouden wat ze zien en ervaren, en vergeten wat ze horen. Beelddenken is snel en associatief, zonder besef van opeenvolgende denkstappen. Informatie wordt niet in volgorde, maar gelijktijdig opgenomen en verwerkt. In een oogopslag overzien beelddenkers het geheel en de verbanden binnen dat geheel: ze denken en leren top-down. Ze zijn creatief, denken out-of-the-box en zien originele oplossingen voor problemen. Juist complexe vraagstukken kunnen zij vaak snel doorgronden. Veel kinderen met dyslexie, hoogbegaafdheid en AD(H)D hebben een voorkeur voor deze visueel-ruimtelijke informatieverwerking.
Beelddenken is geen leerstoornis en geen diagnose, maar een mentaal proces dat ieder mens in meer of mindere mate eigen is. Het is een van de vele aspecten die een rol spelen bij het leren. Als het beelddenken overheerst en daarnaast het talige, volgordelijke denken (‘begripsdenken’) zich onvoldoende ontwikkelt, kan dat leiden tot moeilijkheden op school. Wat ik vaak van ouders hoor: “Mijn kind is slim en creatief, maar het komt er niet uit.” En dan gaat het om vakken als (begrijpend) lezen, spellen en rekenen.
Wil je weten of beelddenken een rol speelt bij de (leer)problemen die jouw kind ondervindt? Een beelddenk-signalering kan daar antwoord op geven.
Beelddenken signaleren
Om te zien of er mogelijk sprake is van beelddenken wordt het Wereldspel afgenomen. Het Wereldspel is een non-verbaal onderzoeksinstrument: met spelmateriaal bouwt het kind een dorp. Het bouwproces en het eindresultaat geven aan of er een voorkeur voor visueel-ruimtelijk denken is. Ook geeft het Wereldspel een indruk van de cognitieve en sociaal-emotionele ontwikkeling.
Het Wereldspel wordt twee keer afgenomen binnen een periode van vier weken, omdat het bouwen ook een momentopname is. Als dat relevant is kunnen er nog aanvullende testen afgenomen worden.
Waarom is het belangrijk om beelddenken te signaleren?
Als we weten dat er sprake is van beelddenken geeft dat concrete handvaten om een kind te ondersteunen en te begeleiden. Daarnaast geeft het je kind zelfinzicht. Je kind gaat beter snappen hoe zij/hij denkt, leert en de wereld ervaart. En dat daar soms moeilijke kanten, maar juist ook sterke kanten aan zitten. Zelfinzicht heeft een directe relatie met zelfacceptatie en zelfvertrouwen, en daarmee met het kunnen groeien en bloeien van je kind.
Je kind
- is creatief en heeft een levendige fantasie
- ziet onverwachte, originele oplossingen voor problemen
- kan humoristisch en origineel uit de hoek komen
- kan vaak moeilijk verwoorden wat zij/hij bedoelt
- lijkt vaak niet te luisteren
- heeft moeite met het opvolgen van mondelinge instructie, heeft vaak herhaling nodig
- is empatisch en sensitief
- is gevoelig voor zintuiglijke prikkels, zoals harde geluiden, fel licht of kriebeltruien
- speelt graag met Lego, Kapla en doet graag computerspellen
- heeft weinig tijdsbesef, maar een goede ruimtelijke oriëntatie
- heeft moeite met planning en structuur, is ongeorganiseerd
- is makkelijk afleidbaar
- kan opgaan in haar/zijn eigen belevingswereld
- heeft moeite (gehad) met leren lezen, spellen en schrijven
- heeft inzicht in rekenen, maar moeite met hoofdrekenen
- heeft moeite met automatisering, bijvoorbeeld van de tafels
- heeft een slordig handschrift
- heeft moeite om haar/zijn werk op tijd af te krijgen
- presteert slechter onder tijdsdruk
- laat wisselende leerprestaties zien
- kan moeilijk omgaan met onverwachte veranderingen
- is een laatbloeier, komt langer wat kinderlijk over
Als je een groot aantal van deze kenmerken in jouw kind herkent, is er een goede kans dat zij/hij een voorkeur heeft voor beelddenken.
Het reguliere onderwijs is heel talig, stap-voor-stap en detailgericht en vaak moet gepresteerd worden onder tijdsdruk. Dit zijn juist de zwakkere kanten van een beelddenker. Daarbij worden de sterke kanten van het beelddenken, zoals creatieve expressie, de visuele capaciteiten en het originele denkvermogen veel minder aangesproken. Hierdoor kunnen problemen ontstaan bij
- leren lezen en spellen
- mondelinge en schriftelijke taalvaardigheid
- automatisering en vaste strategiehantering bij rekenen
- verbale instructie volgen
- aandacht en concentratie
- ordening en (huiswerk)planning
- hoofd-en bijzaken onderscheiden
- zelfvertrouwen en motivatie
- wisselende schoolprestaties
- onderprestatie op toetsen
- inflexibiliteit
- paniek-of driftbuien bij onverwachte veranderingen
- moeite met structuur in de tijd
- moeite om zich aan regels te houden
- moeite om complexere opdrachten te volgen